Gebruiksaanwijzing

Onderwerpen

Algemeen

Over de webeditie

De indeling van het venster

Op het scherm zijn altijd zichtbaar: een zoekveld en het hoofdmenu en eventueel een groter vlak dat bestemd is voor het tonen van zoekresultaten en andere informatie. U keert terug naar het beginscherm door te klikken op 'Woordenboek...'

 

Zoeken naar woorden

In het invulvak voert u het Latijnse titelwoord (lemma) dat u wil opzoeken in. Daarna klikt u op Zoek (of tikt u op de Enter-toets). Nu verschijnen alle titelwoorden die overeenkomen met het gezochte woord.

Weergave

Om bij Griekse leenwoorden aan te geven dat de klank eu uit één lettergreep beslaat is een accent op de e gelegd:

  • héu
  • Tydéus

Een y met macron kan niet als gewone tekst worden weergegeven; in plaats daarvan staat een plaatje. Afhankelijk van uw browser en gekozen lettergrootte kan dit plaatje uitsteken ten opzichte van de tekst:

  • Amy-macronmōnē
  • chry-macronsocolla

Highlighting

Het gezochte titelwoord wordt, waar het in het lemma voorkomt, rood gemarkeerd. Ditzelfde geldt voor woorden die beginnen met dezelfde letterreeks: dus wanneer gezocht wordt naar amor wordt zowel het woord amor als amoris amori etc., als dat in het lemma voorkomt, gemarkeerd.
Let op: deze markering wordt alleen toegepast bij letterreeksen  die precies overeenkomen met het gezochte: dus bij zoeken naar amo wordt het titelwoord amō zelf niet gemarkeerd vanwege de macron op de o. Dit kan verwarrend werken; deze functie is toch gehandhaafd omdat hij goede diensten bewijst bij het zoeken in volledige tekst.

Verwijzingen

Net als in het gedrukte woordenboek zal een titelwoord op deze website soms verwijzen naar een ander woord. Meestal wordt in zo'n geval dat andere woord als een verwijzing weergegeven. Door op de link te klikken springt u naar het juiste lemma. Een voorbeeld is het titelwoord ausim dat verwijst naar het titelwoord audeo.

Als u in een tekst een Latijns woord tegenkomt en u niet weet bij welk lemma het thuis hoort, kunt u proberen bij uitgebreid zoeken verder te komen (zie beneden).

Jokertekens

Soms is het handig om slechts een deel van het woord in te voeren, bijvoorbeeld als u niet zeker bent van de precieze spelling, of als u onzeker bent over het titelwoord dat behoort bij een door u aangetroffen woord. In dit geval kunt u gebruik maken van het jokerteken "*" aan het einde van een aantal letters van het betreffende woord, of van het woord zelf. Dit teken staat voor een aantal willekeurige letters. Bijvoorbeeld, met gelo* zullen de volgende titelwoorden getoond worden: gelo, Geloni en Gelous.

N.B.

Woorden die beginnen met een voorvoegsel worden soms op verschillende manieren gespeld. Een voorbeeld is het samengestelde werkwoord conlaudō, dat bestaat uit het voorvoegsel con en laudo (dit komt ook als niet samengesteld werkwoord voor). Veel vaker treffen we in de uitgaven van teksten de spelling collaudo aan. Hetzelfde geldt voor van collaudō afgeleide woorden, bijv. collaudātor. Het voorvoegsel con vertoont zich ook in andere gedaantes, bijv. als com in combūrō (ook wel gespeld conbūrō). Om ruimte te sparen zijn in de gedrukte versie verwijzingslemmata ingevoerd, bijv.: conl- = coll-, conb- = comb-. In de webversie vindt u over het algemeen beide spellingen met een verwijzing. Bij conbibō leest u zie combibō. Om technische redenen is dat niet altijd het geval, bijv. bij conlaudō en combūrō. In de webversie kunt u in het invulvakje conl- en conb- in te vullen en dan krijgt u de verwijzing coll- en comb-. U kunt ook conl* of conb* invoeren en dan krijgt u alle woorden waar zich de twee spellingsmogelijkheden voordoen. Voor een niet geoefende latinist is dit in het begin even gokken. Als vuistregel kunt u hanteren dat de meeste voorvoegsels waar zich dit spellingsprobleem voordoet, verband houden met eenlettergrepige voorzetsels (ab, ad, cum [= com], ex, in, ob, per, sub).

Uitgebreid zoeken

De pagina Uitgebreid zoeken brengt u in beeld door te klikken op de gelijknamige knop in het menu. Vanuit deze pagina kunt u ook zoeken binnen de tekst van het lemma.

Het formulier op deze pagina bevat verschillende invoervelden. In elk van deze velden kunt u nul of meer woorden invoeren. Daarbij kunt u ook gebruik maken van het onder Zoeken naar woorden genoemde jokerteken "*". Indien u meerdere woorden invoert, dan kunt u met de opties alle of minstens één aangeven of alle woorden van het invoerveld aanwezig moeten zijn binnen het lemma, dan wel minstens één ervan.

Naast zoeken op meerdere woorden kunt u ook zoeken op specifieke frasen. Hiertoe zet u dubbele aanhalingstekens om de frase heen in uw zoekopdracht. Een voorbeeld: "res publica". Losse woorden en frasen zijn vrijelijk te combineren in de invoervelden.

De verschillende invoervelden op deze pagina werken samen. Ieder veld dat u invult, beperkt het aantal lemmata dat wordt gevonden. U kunt bijvoorbeeld alle werkwoorden die met praeter beginnen opzoeken door als titelwoord praeter* in te vullen en bij woordsoort verbum.

Afzonderlijke invoervelden

De pagina Uitgebreid zoeken bevat de volgende invoervelden:

  • Titelwoorden
    Met dit veld zoekt u alleen in de verzameling met titelwoorden. Dit is feitelijk hetzelfde als zoeken met het vakje rechtsboven. Het voordeel is echter dat u meer titelwoorden tegelijk kunt opvragen.
  • Volledige tekst
    Met dit veld zoekt u naar alle woorden (en afkortingen), zowel Latijnse woorden als Nederlandse vertalingen, in het lemma, als ook in allerlei toelichtende tekst. Zo kunt u hier bijv. ook nagaan hoe vaak de rivier de Garonne in het woordenboek voorkomt.
  • Nederlandse woorden
    Met dit veld zoekt u naar alle woorden die in Nederlandse vertalingen worden gebruikt. Nota Bene: u zoekt hiermee niet in de Nederlandse toelichtende (cursieve) tekst.
    Let op! Met deze optie wordt nadrukkelijk niet beoogd de functionaliteit te bieden van een woordenboek Nederlands-Latijn; het is een heuristisch instrument: het kan je op een idee brengen
  • Auteur/periode
    Met dit veld kunt u uw zoekopdracht inperken tot één van de genoemde auteurs of periodes (voorzover deze informatie is opgenomen in het woordenboek).
  • Woordsoort
    Met dit veld kunt u uw zoekopdracht inperken tot één van de genoemde woordsoorten (voorzover de woordsoort is aangegeven bij het lemma).

Uitzonderingsvelden

Onder drie van de hierboven genoemde velden is een extra veld "Behalve deze" toegevoegd. Alle woorden die u hier invoert (al dan niet met jokerteken) dienen juist niet in het gevonden lemma aanwezig te zijn. Overigens kunt u een veld van het type "Behalve deze" invullen zonder dat u het positieve veld erboven ook invult.

Overige pagina's

De overige pagina's zijn bereikbaar met de knoppen Gebruiksaanwijzing, Over Latijn en Colofon. Ze bevatten de volgende informatie:

  • Gebruiksanwijzing
    Deze pagina bevat de tekst die u nu leest.
  • Over Latijn
    Deze pagina bevat de appendix, met informatie over de historische ontwikkeling van het Latijn, de uitspraak van het Latijn, een overzicht van declinaties en conjugaties, informatie over telwoorden, maten, gewichten, munten en de Romeinse kalender en een windroos.
  • Colofon
    Deze pagina bevat het colofon.

Oefeningen in het gebruik van het woordenboek

In een woordenboek kunnen natuurlijk woordbetekenissen worden opgezocht. Daarnaast bevat een woordenboek echter nog veel meer informatie over woorden: met welke andere woorden een woord voorkomt, bijvoorbeeld, of in wat voor grammaticale constructie het gebruikt wordt. Ook dit woordenboek bevat een schat aan informatie over de betekenis en het gebruik van Latijnse woorden. Om al die informatie te kunnen gebruiken bij het lezen en vertalen van Latijnse teksten zijn enkele gebruiksaanwijzingen nodig. Deze en de bijbehorende oefeningen kunt u hier downloaden.